LESSUGGESTIES
De eerste week
De eerste periode zal voornamelijk in het teken van het afscheid
nemen en de uitvaart staan. De activiteiten die in deze eerste periode
ondernomen kunnen worden zijn daarom anders dan in de periode erna en
hangen ook sterk af van de wensen
van en afspraken met de ouders en nabestaanden. Is er sprake van
afscheid nemen voorafgaand aan de uitvaart en zo ja, zijn de leerlingen
daarbij welkom? Zal de klas/school ook bij de uitvaart aanwezig zijn of
alleen een kleine afvaardiging? Wordt de klas ook betrokken bij de
uitvaartplechtigheid? Ga nergens vanuit maar bespreek het goed met de
ouders (zie ook het stappenplan).
Kringgesprek (alle groepen)
Voorbereiding - inwinnen van informatie.
Materiaal - geen.
Kern - de beste manier om te beginnen is met een
kringgesprek. In het eerste kringgesprek kun je de kinderen goed
informeren over wat er is gebeurd. Hierop zullen de nodige reacties
volgen. Geef hier voldoende ruimte aan en let goed op. Zorg ervoor dat
je een goed beeld krijgt van de individuele reacties van de kinderen.
Mogelijk zal het eerste kringgesprek een aanleiding vormen om op een
later moment nog met een klein groepje of met een kind apart te praten.
Kinderen kunnen in eerste instantie soms verrassend zakelijk reageren.
Ze kunnen met allerlei technische vragen komen over de crematie of het
afleggen. Wees daarop voorbereid en schrik er niet van.
Dit eerste kringgesprek kan ook gebruikt worden om gezamenlijk te praten
over de uitvaart en als de groep daarbij aanwezig mag zijn of er
kinderen zijn die daarbij een activiteit willen ontplooien (toespraak,
gedicht, stukje voorlezen, iets muzikaals). Ook kan er gesproken worden
over een groepsactiviteit als het schrijven van een brief of het maken
van een tekening voor de overledene. Het werkt altijd beter als de ideeën
bij de kinderen zelf vandaan (lijken te) komen.
Het maken van een tekening (alle groepen)
Voorbereiding - overleggen met nabestaanden of er iets mag worden
meegegeven met de kist / eventueel het uitkiezen van een prentenboek.
Materiaal - papier, verf/kleurpotloden/wasco/houtskool etc.
Kern - In overleg met de nabestaanden
kan er een tekening gemaakt worden die met de kist mee gaat. Deze
tekening kan individueel of in groepjes gemaakt worden, er kan gekozen
worden voor een vrije opdracht, een specifieke opdracht (teken iets dat
zij/hij mooi of leuk vond) of er kan worden gewerkt naar aanleiding van
een verhaal of een prentenboek.
Knutselen (alle groepen)
Voorbereiding - eventueel verzamelen van beeldmateriaal over
specifieke hobby/voorkeur overledene
Materiaal - verzamelen divers knutselmateriaal/ mee laten nemen
persoonlijk voorwerp / verzamelen lucifersdoosjes.
Kern - Als er sprake is van een specifieke hobby of
voorkeur van de overledene zou er iets geknutseld kunnen worden dat met
dat onderwerp te maken heeft voor de begrafenis of het graf.
Een ander idee is om iedereen iets persoonlijks te laten meenemen,
iets heel kleins (bijvoorbeeld een steentje uit de tuin, een
geluksmuntje) en voor dat persoonlijke voorwerpje een doosje te
maken/versieren. Van deze kleine doosjes kan dan een ketting gemaakt
worden die symbool staat voor de eeuwige band met de groep.
De vlinder symboliseert het afscheid nemen en het einde van een
cyclus (rups - cocon - vlinder). Met de groep vlinders maken
(voorbeelden zullen op iedere school aanwezig zijn), mooi versieren en
voor de midden/bovenbouw voorzien van een persoonlijke boodschap. Als de
vlinders op een stuk ijzerdraad worden bevestigd kunnen ze in groepjes
rond de kist geplaatst worden waarbij ze zullen bewegen als er iemand
langsloopt. Kan er erg mooi uitzien.
Met de hele groep een grote collage maken waarin de kenmerken en
herinneringen aan de overledene verwerkt worden is een idee dat vooral
geschikt is voor de bovenbouw. Het kan moeilijk zijn om in korte tijd
voldoende materiaal te verzamelen om het echt helemaal naar wens te
maken (je hebt soms maar 2 of 3 werkdagen de tijd), vandaar dat deze
opdracht nog eens herhaald zou kunnen worden in de periode na de
uitvaart als geschenk voor de nabestaanden.
Schrijven (midden- bovenbouw)
Voorbereiding - uitzoeken 'stemmig' gedichtje als voorbeeld.
Materiaal - pen en papier, mogelijk 'speciaal papier'.
Kern - vanaf de middenbouw kan er als verwerking gekozen
worden voor het schrijven van een afscheidsbrief aan de overledene.
Schrijven is een goede verwerking voor emoties. Het is wel belangrijk
dit heel goed te begeleiden. Bespreek met de groep wat voor persoon de
overledene was en laat ze dat in een paar regels opschrijven. Laat ze
ook nadenken over hoe ze het liefst zouden willen terugdenken aan de
overleden persoon en laat ze dat vervolgens op papier zetten.
Bespreek ook het geschrevene met de schrijver of desnoods met de hele
groep. Aangezien het om een brief gaat kun je ervoor kiezen de brief
zelf niet te lezen (het is tenslotte persoonlijk) maar je kunt er toch
met de schrijver of de groep over praten in meer algemene lijnen. Als je
de brieven wel zelf wilt lezen is het handig hier vooraf duidelijk over
te zijn.
Een andere mooie vorm van schrijven is het maken van een gedichtje.
Laat de kinderen goed nadenken over de overledene; waar moeten ze aan
denken?
Er kunnen eventueel enkele gedichtjes worden voorgedragen bij de
uitvaart of bij een herdenkingsbijeenkomst (op vrijwillige basis!). De
gedichtjes kunnen ook gebundeld worden en worden aangeboden aan de
nabestaanden.
Het opstellen van een rouwadvertentie (midden- bovenbouw)
Voorbereiding - Navragen of er een advertentie geplaatst zal/kan
worden en de deadline daarvoor. Kortsluiten met nabestaanden wat er wel
en niet in advertentie vermeld mag worden.
Materiaal - enkele voorbeelden van rouwadvertenties.
Kern - Als er namens de groep
een rouwadvertentie in de krant geplaatst wordt is het heel mooi om er
ook als groep over na te denken hoe deze advertentie er precies moet
uitzien en wat erin moet staan. Verzamel voorbeelden en bespreek deze. De
hieruit voortvloeiende suggesties kunnen op
bord worden geschreven en hieruit kan een advertentie worden
gedestilleerd.
Het inrichten van een herdenkingsplek (alle groepen)
Voorbereiding - als er een plek op de gang wordt ingericht
moet de plaats vooraf in goed
overleg bepaald worden. Denk hierbij ook aan het vrijhouden van
vluchtwegen.
Materiaal - een (school)foto van de overledene / een tafel(tje) /
een kleed.
Kern - Kinderen hebben vaak
behoefte aan een duidelijke plek om de overledene te herdenken. Deze
plek kan gezamenlijk worden ingericht. Reserveer een tafeltje in de groep
of in de gang voor dit doel. Plaats hierop een foto van haar/hem
(kleedje, bloemetje etc). Vraag de kinderen (niet al te grote)
voorwerpen mee te nemen die hun aan de overledene doet denken. Deze
voorwerpen worden voordat ze op de tafel worden gelegd/gezet in de groep
besproken. Waarom heb je juist dit meegenomen? Waarom doet dit je aan
haar/hem denken?
|