homestappenplanlessuggestiesliteratuurlijstcultuurverschillenlinks & adressenverantwoordingreageer

è Home
è Stappenplan
è Lessuggesties
    è de eerste week
    è alle groepen
    è onderbouw
    è midden- bovenbouw
è Literatuurlijst
è Cultuurverschillen
è Links & adressen
è Verantwoording
è Contact


LESSUGGESTIES

Alle groepen

Onderstaande ideeën zijn door de hele school heen uitvoerbaar, natuurlijk aangepast op het niveau van de groep.

 

Kringgesprek (alle groepen)

Voorbereiding - geen.
Materiaal - in een later stadium discussiepunten op een papiertje voor diegenen die niet meer willen meepraten met de rest van de groep.
Kern - Eén van de activiteiten die je ook al bent tegengekomen in de eerste week is het houden van een kringgesprek. Een dergelijke activiteit is natuurlijk altijd al zeer waardevol, maar je kunt ook heel goed met je groep afspreken om bijvoorbeeld op een bepaald moment in de week, of als er door iemand behoefte aan is een kringgesprek over het overleden klasgenootje te houden. Onderwerpen die ter sprake zouden moeten/kunnen komen zijn vragen als "Op welke momenten mis je haar/hem vooral?", "Wat doe je op zo'n moment?", "Praat je nog wel eens met haar/hem?", "Droom je er wel eens over?" etc. Schroom er hierbij niet voor om ook je eigen gevoelens en emoties te uiten. 
Naarmate de tijd verstrijkt zal het onderwerp voor een aantal kinderen toch minder 'interessant' worden. Zij zullen op een aankondiging van een kringgesprek stoer met uitingen van ongenoegen reageren en nemen niet (meer) actief deel aan het gesprek maar zullen dit eerder verstoren. Wordt dan niet boos en probeer ook niet om geforceerd deze kinderen toch bij het gesprek te betrekken. Iedereen verwerkt het nu eenmaal op zijn eigen manier. Deze kinderen kunnen echter wel remmend werken op de rest van de groep (Is het raar om nog verdriet te hebben?). Kinderen kunnen zich hierdoor niet meer veilig voelen om hun gevoelens te uiten.
Als dit zich voordoet kun je de gesprekken op een andere manier gaan organiseren; in kleine groepjes, waarbij de groepjes er ook voor kunnen kiezen om over een ander onderwerp te praten (je kunt dan bijvoorbeeld zorgen voor gespreksonderwerpen in de sociaal-emotionele sfeer) of op een ander tijdstip (in de pauze of na school). In het begin kun je de 'onwilligen' ook vrij laten werken terwijl de rest van de groep praat. Ze kunnen dan nog wel meeluisteren. Het is voor deze kinderen vaak een kwestie van een houding aannemen, het hoeft niet te betekenen dat ze de gebeurtenissen ook daadwerkelijk verwerkt hebben. Meeluisteren zou hierbij kunnen helpen. Zorg er in ieder geval voor dat de groep weet dat er altijd over het onderwerp gepraat kan worden en dat men respect moet hebben voor elkaars gevoelens.
Hou de individuele reacties van de kinderen tijdens de gesprekken goed in de gaten. Het kan nuttig/nodig zijn om er met individuele kinderen extra aandacht aan te besteden.

 

Werken met een (prenten)boek (alle groepen)

Voorbereiding - inventarisatie van de beschikbare titels op school (gebruik hierbij de literatuurlijst) / het is verstandig, indien mogelijk, om je al voordat je met een sterfgeval te maken krijgt enigszins te verdiepen in welke boeken jij zelf bruikbaar en/of prettig vindt.
Materiaal - kinderboeken / divers teken- en schrijfmateriaal voor de verwerkingsopdrachten.
Kern - Kinderboeken kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verwerkingsproces. Zie hiervoor ook de literatuurlijst. Bij jongere kinderen (groep 1-3) kun je heel goed werken met prentenboeken. Neem een prentenboek als leidraad voor het bespreekbaar maken van het onderwerp. 
Vanaf groep 3 kun je de kinderen ook boeken over de dood of waarin dat onderwerp slechts zijdelings aan de orde komt aanbevelen om zelf te lezen. Kinderen kunnen vaak heel goed aangeven of zij daar behoefte aan hebben. Voor kinderen (en trouwens ook voor volwassen) kan het uiterst plezierig zijn om in een boek te lezen dat zij niet de enigen zijn die met bepaalde gevoelens rondlopen of die met een bepaalde situatie te maken krijgen.
Aan het zelf lezen van een boek zou je de volgende verwerkingsopdrachten kunnen verbinden;
   - maak een verslag van het boek.
   - presenteer een boekbespreking.
   - maak een tekening naar aanleiding van het boek.
   - schrijf een verhaal/verslag over de overeenkomsten en verschillen tussen de situatie in het boek en jouw situatie/hoe jij er tegenaan kijkt.
   - maak een promotiekaart over het boek.
Een groot aantal boeken is ook zeer geschikt om voor te lezen. Het voorlezen van het boek kan natuurlijk weer een goede aanleiding zijn om over de gevoelens van de kinderen en van jezelf te praten.

 

Drama

Voorbereiding - eventueel opdrachtkaartjes maken / rekwisieten verzamelen.
Materiaal - afhankelijk van de gekozen vorm.
Kern - emoties verwerken in de vorm van een dramaspel kan voor veel kinderen een hele goede manier zijn. Veel kinderen hebben moeite hun gevoelens te uiten maar door in de huid van iemand anders te kruipen kunnen ze vaak over een drempel heen geholpen worden. Er zijn verschillende spelvormen denkbaar;
      - inspringspel. Eén of 2 kinderen beginnen uit eigen beweging of naar aanleiding van een opdrachtkaartje met een spel waarin de dood het thema is. Ze spelen bijvoorbeeld dat er iemand plotseling overlijdt, dat iemand het bericht krijgt nog maar kort te leven te hebben, een huisdier of vriend gaat dood of er vindt een ongeluk plaats. De andere kinderen in de groep mogen inspringen als ze denken een waardevolle aanvulling te kunnen zijn.
      - tableau. Groepjes van enkele kinderen gaan na een bespreking en voorbereiding in een pose staan die voor hen een droevig moment verbeeld of met de dood te maken heeft. Naar aanleiding hiervan reageert de rest van de groep (Wat beelden ze uit? Waaraan kun je het verdriet zien?)
      - mime. In tweetallen worden er droevige uitdrukkingen en verdriet uitgebeeld. Hoe kijk je dan? Hoe ziet je gezicht eruit? Kun je het ook aan de rest van je lichaam zien? Dit kan eventueel uitlopen in een spiegelspel waarbij de kinderen elkaars emoties moeten spiegelen.
Bij al deze spelvormen is het belangrijk om het spel goed in te leiden en ook uitvoerig na te bespreken.

 

Herdenkingsbijeenkomst

Een herdenkingsbijeenkomst kan op verschillende tijdstippen georganiseerd worden. Als er geen ruimte is voor de school tijdens de uitvaart kan er voor gekozen worden om in de eerste periode een bijeenkomst op school te organiseren. Het afsluiten van een rouwperiode kan ook een goede aanleiding zijn, dus bijvoorbeeld na één jaar of aan het einde van het schooljaar.
De bijeenkomst kan bijgewoond worden door de hele school, met of zonder ouders of alleen de onder/bovenbouw. Aangezien een onverwacht overlijden op school in alle groepen onrust zal veroorzaken lijkt een bijeenkomst met de hele school de meest logische optie. Er zijn echter ook situaties denkbaar waarin voor een andere vorm gekozen kan worden.
Tijdens de bijeenkomst kunnen verschillende zaken aan bod komen;

- het voordragen van een zelfgeschreven gedicht door een klasgenoot
- het zingen van een gezamenlijk ingestudeerd lied
- het voorlezen van een brief aan het overleden kind door een klasgenoot
- het onthullen van een permanent gedenkteken

Dit zijn slechts enkele suggesties; bij de overige lessuggesties zijn diverse andere ideeën te vinden die uitvoerbaar/toepasbaar zijn bij een dergelijke bijeenkomst. Belangrijk is in ieder geval om de kinderen zoveel mogelijk aan het woord te laten.