LESSUGGESTIES
Alle groepen
Onderstaande ideeën zijn door de hele school heen uitvoerbaar, natuurlijk
aangepast op het niveau van de groep.
Kringgesprek (alle
groepen)
Voorbereiding - geen.
Materiaal - in een later stadium discussiepunten op een papiertje
voor diegenen die niet meer willen meepraten met de rest van de groep.
Kern - Eén van de
activiteiten die je ook al bent tegengekomen in de eerste
week is het houden van een kringgesprek. Een dergelijke activiteit
is natuurlijk altijd al zeer waardevol, maar je kunt ook heel goed met
je groep afspreken om bijvoorbeeld op een bepaald moment in de week, of
als er door iemand behoefte aan is een kringgesprek over het overleden
klasgenootje te houden. Onderwerpen die ter sprake zouden moeten/kunnen komen
zijn vragen als "Op welke momenten mis je haar/hem vooral?",
"Wat doe je op zo'n moment?", "Praat je nog wel eens met
haar/hem?", "Droom je er wel eens over?" etc. Schroom er
hierbij niet voor om ook je eigen gevoelens en emoties te uiten.
Naarmate de tijd verstrijkt zal het onderwerp voor een aantal kinderen
toch minder 'interessant' worden. Zij zullen op een aankondiging van een
kringgesprek stoer met uitingen van ongenoegen reageren en nemen niet
(meer) actief deel aan het gesprek maar zullen dit eerder verstoren. Wordt dan niet boos
en probeer ook niet om geforceerd deze kinderen toch bij het gesprek te
betrekken. Iedereen verwerkt het nu eenmaal op zijn eigen manier. Deze kinderen
kunnen echter wel remmend werken op de rest van de groep (Is het raar om nog
verdriet te hebben?). Kinderen kunnen zich hierdoor niet meer veilig
voelen om hun gevoelens te uiten.
Als dit zich voordoet kun je de gesprekken op een andere manier gaan
organiseren; in kleine groepjes, waarbij de groepjes er ook voor kunnen
kiezen om over een ander onderwerp te praten (je kunt dan bijvoorbeeld
zorgen voor gespreksonderwerpen in de sociaal-emotionele sfeer) of op
een ander tijdstip (in de pauze of na school). In het begin kun je de
'onwilligen' ook vrij laten werken terwijl de rest van de groep praat.
Ze kunnen dan nog wel meeluisteren. Het is voor deze kinderen vaak een
kwestie van een houding aannemen, het hoeft niet te betekenen dat ze de
gebeurtenissen ook daadwerkelijk verwerkt hebben. Meeluisteren zou
hierbij kunnen helpen. Zorg er in ieder geval voor dat de groep weet dat
er altijd over het onderwerp gepraat kan worden en dat men respect moet
hebben voor elkaars gevoelens.
Hou de individuele reacties van de kinderen tijdens de gesprekken goed
in de gaten. Het kan nuttig/nodig zijn om er met individuele kinderen
extra aandacht aan te besteden.
Werken met een (prenten)boek (alle
groepen)
Voorbereiding - inventarisatie van de beschikbare titels op
school (gebruik hierbij de literatuurlijst)
/ het is verstandig, indien mogelijk, om je al voordat je met een
sterfgeval te maken krijgt enigszins te verdiepen in welke boeken jij
zelf bruikbaar en/of prettig vindt.
Materiaal - kinderboeken / divers teken- en schrijfmateriaal voor
de verwerkingsopdrachten.
Kern - Kinderboeken kunnen een
belangrijke bijdrage leveren aan het verwerkingsproces. Zie hiervoor ook
de literatuurlijst. Bij jongere
kinderen (groep 1-3) kun je heel goed werken met prentenboeken. Neem een
prentenboek als leidraad voor het bespreekbaar maken van het onderwerp.
Vanaf groep 3 kun je de kinderen ook boeken over de dood of waarin dat
onderwerp slechts zijdelings aan de orde komt aanbevelen om zelf te
lezen. Kinderen
kunnen vaak heel goed aangeven of zij daar behoefte aan hebben. Voor
kinderen (en trouwens ook voor volwassen) kan het uiterst plezierig zijn
om in een boek te lezen dat zij niet de enigen zijn die met bepaalde
gevoelens rondlopen of die met een bepaalde situatie te maken krijgen.
Aan het zelf lezen van een boek zou je de volgende verwerkingsopdrachten
kunnen verbinden;
- maak een verslag van het boek.
- presenteer een boekbespreking.
- maak een tekening naar aanleiding van het boek.
- schrijf een verhaal/verslag over de overeenkomsten en
verschillen tussen de situatie in het boek en jouw situatie/hoe jij er
tegenaan kijkt.
- maak een promotiekaart over het boek.
Een groot aantal boeken is ook zeer geschikt om voor te lezen. Het
voorlezen van het boek kan natuurlijk weer een goede aanleiding zijn om
over de gevoelens van de kinderen en van jezelf te praten.
Drama
Voorbereiding - eventueel opdrachtkaartjes maken / rekwisieten
verzamelen.
Materiaal - afhankelijk van de gekozen vorm.
Kern - emoties verwerken in de vorm van een dramaspel kan voor
veel kinderen een hele goede manier zijn. Veel kinderen hebben moeite
hun gevoelens te uiten maar door in de huid van iemand anders te kruipen
kunnen ze vaak over een drempel heen geholpen worden. Er zijn
verschillende spelvormen denkbaar;
- inspringspel. Eén of 2 kinderen
beginnen uit eigen beweging of naar aanleiding van een opdrachtkaartje
met een spel waarin de dood het thema is. Ze spelen bijvoorbeeld dat er
iemand plotseling overlijdt, dat iemand het bericht krijgt nog maar kort
te leven te hebben, een huisdier of vriend gaat dood of er vindt een
ongeluk plaats. De andere kinderen in de groep mogen inspringen als ze
denken een waardevolle aanvulling te kunnen zijn.
- tableau. Groepjes van enkele
kinderen gaan na een bespreking en voorbereiding in een pose staan die
voor hen een droevig moment verbeeld of met de dood te maken heeft. Naar
aanleiding hiervan reageert de rest van de groep (Wat beelden ze uit?
Waaraan kun je het verdriet zien?)
- mime. In tweetallen worden er
droevige uitdrukkingen en verdriet uitgebeeld. Hoe kijk je dan? Hoe ziet
je gezicht eruit? Kun je het ook aan de rest van je lichaam zien? Dit
kan eventueel uitlopen in een spiegelspel waarbij de kinderen
elkaars emoties moeten spiegelen.
Bij al deze spelvormen is het belangrijk om het spel goed in te leiden
en ook uitvoerig na te bespreken.
Herdenkingsbijeenkomst
Een herdenkingsbijeenkomst kan op verschillende tijdstippen
georganiseerd worden. Als er geen ruimte is voor de school tijdens de
uitvaart kan er voor gekozen worden om in de eerste periode een
bijeenkomst op school te organiseren. Het afsluiten van een rouwperiode
kan ook een goede aanleiding zijn, dus bijvoorbeeld na één jaar of aan
het einde van het schooljaar.
De bijeenkomst kan bijgewoond worden door de hele school, met of zonder
ouders of alleen de onder/bovenbouw. Aangezien een onverwacht overlijden
op school in alle groepen onrust zal veroorzaken lijkt een bijeenkomst
met de hele school de meest logische optie. Er zijn echter ook situaties
denkbaar waarin voor een andere vorm gekozen kan worden.
Tijdens de bijeenkomst kunnen verschillende zaken aan bod komen;
- het voordragen van een zelfgeschreven gedicht door een klasgenoot
- het zingen van een gezamenlijk ingestudeerd lied
- het voorlezen van een brief aan het overleden kind door een
klasgenoot
- het onthullen van een permanent gedenkteken
Dit zijn slechts enkele suggesties; bij de overige lessuggesties zijn
diverse andere ideeën te vinden die uitvoerbaar/toepasbaar zijn bij een
dergelijke bijeenkomst. Belangrijk is in ieder geval om de kinderen
zoveel mogelijk aan het woord te laten.
|